Winter:
De maanden waarin de houtsnippers door de gemeente Capelle worden geleverd. De vrijwilligers zorgen ervoor dat de houtsnippers op de paden worden gestort, waardoor een goed en begaanbaar padenstelsel voor het komende seizoen aangelegd wordt. Tevens vormen de houtsnippers een goede voedingsbodem voor de vele paddenstoelen die de Heemtuin rijk is.
Bomen in de winter
Als de bomen tenslotte helemaal kaal zijn, is er een toestand van rust ingetreden. De fotosynthese (zuurstofproductie) staat geheel stil door het ontbreken van blad. Andere processen voltrekken zich trager en minder intensief.
In deze periode kan de boom op andere manieren worden bekeken:
Het silhouet
Kale bomen zijn minder goed te determineren; je kunt ze niet meer herkennen aan hun blad, maar een kale boom is ook mooi om te zien!
De knoppen
Vlak boven het litteken waar het blad is afgevallen, bevindt zich de nieuwe knop. Zodra deze in het voorjaar uitloopt, vormt zich in de oksel van het nieuwe blad alweer een knop voor het volgend jaar.
Knopschubben beschermen de knop tegen: kou, vochtverlies, insecten
Beharing (b.v. lijsterbes, abeel, es) of een kleverige laag (b.v. paardenkastanje, zwarte populier) geven nog een extra bescherming.
Eigenschappen van het blad zijn ook medebepalend voor de koudebestendigheid. Bij b.v. de vuilboom en de vlier zijn de knoppen respectievelijk geheel en gedeeltelijk onbedekt. Zij overleven toch de winter.
De schors
Die ziet er in de winter net zo uit als in de zomer.
Bij de meeste bomen is de kleur iets tussen groen en bruin. Jonge, nog groene scheuten danken hun kleur aan het nog aanwezige chlorofyl. Na enkele maanden vormt zich aan de buitenzijde van deze levende schors, een kurklaagje, bestaand uit cellen, waarvan de wanden ondoorlatend zijn. Het inwendige van de cel sterft af. De celwanden van de verkurkte cellen bevatten vet, waardoor ze volkomen waterdicht worden. Bij de meeste bomen vormt zich elk jaar een nieuw kurklaagje, zodat er elk jaar een nieuwe laag dode cellen bij komt. Deze op elkaar gestapelde laagjes wordt de schil, korst of schors genoemd.
Twijgen van houtige gewassen (b.v. kardinaalsmuts, maretak) houden langer hun groene kleur. Pas na 2 à 3 jaar wordt het eerste kurklaagje gevormd.
Op de twijgen, maar ook op de stammen zijn kleine of grotere langwerpige spleetjes te zien. Dit zijn de lenticellen. Hier 'ademt 'de boom door. Lucht is nodig bij de verbranding van het opgeslagen voedsel. De verbranding levert weer energie, die nodig is voor het oppompen van water.
Dieren in de winter
Omdat er in deze periode weinig te eten is, houdt een aantal diersoorten een winterslaap. Daarbij lopen hun hartslag, ademhaling en verbranding terug. Langzaam teren ze in op hun vetreserves. Hun lichaamstemperatuur kan tot dicht bij het vriespunt dalen.
Egels zoeken een beschut plekje, om, opgerold tot een stekelig bolletje, rustig te overwinteren. De egels in de heemtuin hebben waarschijnlijk ook wel een goede plek gevonden.
Koudbloedige dieren, zoals kikkers, padden en salamanders, kruipen in de modder van een sloot en wachten in toestand van schijndood het voorjaar af. Niet alle kikkers hebben dit gedaan. Onlangs sprongen er nog kikkertjes rond in de heemtuin, waarschijnlijk omdat nu de temperatuur nog zo hoog is.
Huisjesslakken sluiten zich op in hun slakkenhuis en verdwijnen onder de grond. Ze blijven dicht bij elkaar: dankzij het kleverige slijn dat ze afscheiden, hecht de een zich aan de ander.
Ook lieveheersbeestjes kruipen tegen elkaar aan op een beschut plekje.
Insecten, torren, vlinders en wormen hebben hun eigen manier om de winter door te komen. Ze graven zich in of trotseren de kou in een ei, pop of cocon.
Sneeuwklokjes bloeien aan het einde van de winter
Op 6 januari 2024 maakte Willy Heilker deze mooie foto van de Hamamelis. Ook al een beetje de aankondiging van de lente.
Op 27 januari 2024 bloeide ook de gele Hamamelis (foto: Cock Jansen)
Ook waren op 27 januari 2024 de eerste sneeuwklokjes te zien.
Op 24 februari 2024 zagen we dat er een Vlier was omgevallen, achter in de heemtuin. Hij was waarschijnlijk al niet in goede conditie. (Foto's C. Jansen)
De Helleborus, zowel de witte als de roze staat nog mooi in bloei ( Begin maart 2024).
Foto's gemaakt door P. van der Linden en Michelle van Gent.